This content is also available in:
English 
Español 
Čeština 
Magyar 
Polski
Anatomi
Tiroid boyun bölgesi yerle?imli endokrin bir organd?r. Tiroid kartilaj?na yak?n yerle?imli olmas? sebebiyle ayn? ad? ta??r. Grek kökenli bir kelime olup, anlam? ‘larinksi koruyan’ manas?ndad?r. Embriyolojik olarak tiroid dil kökünde üç yap?n?n birle?ip gestasyon boyunca a?a?? inerek en sonunda ön boyun bölgesinde yerle?mesi ile son halini al?r. Olu?umunu tamamlam?? bir tiroid, 2 lateral lob ve ortada bir istmus bölümünden meydana gelir, tüm bu yap?lar? çevreleyen ince bir kapsülü vard?r. Tiroidin parankimi fibröz septa arac?l??? ile her biri folikül ad?n? alan çok say?da fonksiyonel birimleri içeren lobüllere ayr?l?r. Her bir folkül yap?s? ise küboidal folikül epitel hücreleri ile çevrelenmi? olup, içlerinde tiroglobülin içeren kolloidi bar?nd?r?r. Tiroid, vaskülaritesi yüksek bir organ olup her bir folikül yap?s?n? çevreleyen geni? bir kapiller ve arter a??na sahiptir. Her bir folikül aralar?nda kalsitonin (C hücrelerinin salg?lad???) salg?layan parafoliküler hücrelerin de bulundu?u bazal membran ile çevrelenmi?tir. Bu iki tip hücre elektron mikroskobu ile morfolojik olarak birbirinden kolayca ayr?l?r. Foliküler hücrelerin homojen kromatin yap?s?na sahip bazal nükleuslar? ve iyi geli?mi? kaba endoplazmik retikulumlar? vard?r. Ayn? zamanda apikal yerle?imli salg? vezikülleri ve mitokondrileri bulunur. C hücreleri farkl? olarak çok say?da kalsitonin içeren nörosekretuvar granüllere sahiptir.
Fizyoloji
Tiroid hormonlar? olan T3 (tri-iodotironin) ve T4 (tiroksin) gland içerisinde sentezlenir. T 4, T3 e göre daha fazla miktarda sentezlenir fakat karaci?er, böbrek, kas gibi periferik dokularda deiyodinasyon mekanizmas? ile bu fazla miktardaki T4 aktif form olan T3’e dönü?ür. Bu sentez, foliküler hücreler taraf?ndan Na+-K+-ATPaz pompas? kullan?larak iyodinin konsantre edilmesiyle yap?l?r ( iyot tuza??). Bu pompa sayesinde kandan aktif olarak al?nan iyodür iyonu plazmadakine göre çok yüksek konsantrasyondad?r ve hücrelerin içerisine girer girmez h?zl? bir ?ekilde reaktif ?ekline okside edilir. Bu yüksek konsantrasyondaki iyot, daha sonra tiroglobülini olu?turacak olan tirozin aminoasitleri ile biraraya gelir. Kolloide salg?lanmadan hemen önce tiroglobülin, T3 ve T4 olu?turmak üzere bir ba?lanma reaksiyonuna girer. Foliküler hücreler hipofizfen salg?lanan tirotiropin ( tiroid stimüle eden hormon veya TSH) ile uyar?ld???nda, kolloid endositozla hücrelerin içine al?n?r, enzimler yard?m? ile tiroglobülin serbestle?ir.
Bunlar?n sentezinde folikül hücreleri taraf?ndan Na+-K+-ATPaz pompas? (iyo tuza??) kullan?larak iyot deri?imi artt?r?l?r. ?lk önce hücre içindeki iyot h?zla okside edilerek daha reaktif bir hale getirilir. Daha sonra bu iyot tirozin aminoasitlerine ba?lanarak tiroglobülin yap?s?n? al?r. Kolloid içine sekresyonundan önce tiroglobülin, bir kenetlenmi reaksiyonu geçirerek proteine ba?l? kalan T3 ve T4 haline gelir. Folikül hücreleri hipofizden salg?lanan tirotrofin (tiroidi stimüle edici hormon veya TSH) taraf?ndan stimüle edildi?i zaman kolloid endositozla hücre içine al?n?r ve burada enzimler tiroglobülini ayr??t?rarak iyotlu parçalar? serbest b?rak?r. TSH salg?lanmas?, hipotalamusta sentezlenen ve buradan salg?lanan tirotrofin serbestle?tirici hormon (TRH) ad?nda ba?ka bir hormon ile kontrol edilir. Tüm mekanizman?n kontrolü T3 ve T4 taraf?ndan olu?turulan bir feedback mekanizmas?yla sa?lan?r. T3ile T4 hipofiz ve hipotalamus üzerinde etki ederek buralardan TSH ve TRH salg?lamas?n? engeller veya tamamen durdururlar. TSH sal?n?m?n?n kontrolü, hipotalamusta sentezlenip sal?nan tirotiropin serbestle?tirici hormon (TRH) ile düzenlenir.
T3 ve T4 sirkülasyona kat?ld??? zaman -ço?unlukla tironin ba?layan globülin (TBG) ile olmak üzere- plazma proteinleriyle kombine olurlar. Bu iodotironinlerin % 1’den az bir k?sm? sirkülâsyonda serbest olarak dola??r (bu k?s?m aktif olan k?s?md?r). T3 ve T4 perifere gidince birçok hücrenin bazal metabolik h?z?n? artt?r?r, lipoliz ve karbonhidrat metabolizmas?n? artt?r?r, katekolaminlerin kalp ile merkezi sinir sistemi üzerindeki etkisini artt?r?r, protein metabolizmas?n? ve k?smi olarak da degradasyonunu art?r?r. Bu listeye bakarak hipo ve hipertiroidi gibi tiroid hormon dengesizliklerinin vücut üzerinde dramatik etkileri olaca?? aç?kça görülmektedir.
