Jest to choroba autoimmunologiczna, w której mi??sz tarczycy jest faktycznie zast?piony naciekiem limfocytarnym z o?rodkami rozmna?ania, niekiedy z wyra?nym w?óknieniem przy d?u?ej trwaj?cej chorobie.  U pacjentów dotkni?tych t? chorob? zidentyfikowano kilka autoprzeciwcia?, takich jak przeciwcia?a przeciw antygenom mikrosomalnym tarczycy i przeciw receptorom TSH.

Gruczo? jest zazwyczaj powi?kszony, niebolesny, guzowaty lub nie. U niektórych  pacjentów w pocz?tkowej fazie stwierdza si? nadczynno?? lub prawid?owy poziom hormonów tarczycy,  ale pó?niej u wi?kszo?ci wyst?puje niedoczynno??.

Diagnostyczne cechy cytologiczne

• mieszana populacja limfocytów
• makrofagi ze sfagocytowanymi resztkami komórek
• skupiska limfocytów i histiocytów
• komórki Hurthle’a

Rozmaz jest zazwyczaj bogato komórkowy, w wi?kszo?ci zawieraj?cy limfocyty (ma?e limfocyty, centroblasty i centrocyty),  które mog? by? wewn?trznab?onkowe, i komórki plazmatyczne. Obecne s? równie? skupiska limfocytów i histiocytów  z makrofagami zawieraj?cymi resztki sfagocytowanych komórek. Pojawiaj? si? tak?e gniazda tyreocytów ze zmianami zwyrodnieniowymi i cechami morfologicznymi onkocytów: posiadaj? wówczas obfit?, ziarnist?, kwasoch?onn? cytoplazm? i powi?kszone j?dra (komórki Hurthle’a). Mog? by? równie? obecne komórki olbrzymie wieloj?drowe. Koloid jest zazwyczaj nieobecny lub sk?py.

Rozpoznanie cytologiczne jest zazwyczaj proste i wymaga potwierdzenia przez  stwierdzenie obecno?ci autoprzeciwcia? w surowicy.

Diagnostyka ró?nicowa

• ch?oniak nieziarniczy
• nowotwór z komórek Hurthle’a

Wyst?powanie ch?oniaka wzrasta u chorych z zapaleniem Hashimoto; w ch?oniaku zazwyczaj stwierdza si? jednorodn? populacj? atypowych limfocytów. Guzy z komórek Hurthle’a powinno si? ró?nicowa? z guzkami hiperplastycznymi z komórek Hurthle’a, które mog? wyst?powa? w zapaleniu Hashimoto; komórki nowotworowe zwykle zawieraj? du?e j?derka i wykazuj? mniejsz? kohezj? ni? w zapaleniu.